Polskie Towarzystwo Dyskinezy Rzęsek

Skuteczność i bezpieczeństwo leczenia podtrzymującego azytromycyną w pierwotnej dyskinezie rzęsek

W ostatnich latach upowszechniło się stosowanie azytromycyny, leku należącego do grupy antybiotyków makrolidowych, jako formy terapii wspomagającej w przypadku przewlekłych schorzeń dróg oddechowych, w tym pierwotnej dyskinezy rzęsek. Brakowało jednak dowodów na jej skuteczność, popartych badaniami.

Azytromycynę stosowano z sukcesami w przypadku innych schorzeń dróg oddechowych. Dowiedziono, że oprócz działania bakteriostatycznego, przejawia także właściwości przeciwzapalne. W mukowiscydozie stosowanie przez pacjentów azytromycyny przez okres 6 miesięcy wykazało (w porównaniu z dawkami placebo) poprawę parametru FEV₁ średnio o 4% i prowadziło do ograniczenia stosowania dodatkowych antybiotyków doustnych. Stosowanie azytromycyny przez okres 6 i 12 miesięcy u pacjentów z torbielowatym zwłóknieniem rozstrzeni oskrzeli również wykazało zmniejszenie zaostrzeń oraz polepszenie czynności płuc i jakości życia związanej ze stanem zdrowia. Spadek zaostrzeń zaobserwowano także u dzieci z rozstrzeniem oskrzeli o podłożu niezwiązanym z mukowiscydozą oraz z przewlekłą ropną chorobą płuc.

Założeniem badania przeprowadzonego w ramach projektu BESTCILIA było określenie skuteczności oraz bezpieczeństwa leczenia podtrzymującego azytromycyną przez okres 6 miesięcy u pacjentów z PCD.

Projekt BESTCILIA (z ang. Better Experimental Screening and Treatment for Primary Ciliary Dyskinesia) miał charakter międzynarodowy i swoim zakresem objął 6 klinik z różnych krajów europejskich (były to ośrodki trzeciego stopnia opieki pediatrycznej i szpitale uniwersyteckie w Danii, Niemczech, Holandii, Szwajcarii i Wielkiej Brytanii). Badaniu została poddana grupa  90 osób w wieku 7-50 lat, ze stwierdzonym PCD. Uczestnicy zostali losowo przydzieleni wg wieku oraz ośrodka badawczego do stosowania 3 razy w tygodniu azytromycyny lub placebo w dawkach odpowiednio 250 mg (dla masy ciała < 40 kg) oraz 500 mg (dla >= 40 kg). Głównym wyznacznikiem determinującym skuteczność omawianej metody była liczba zaostrzeń w drogach oddechowych w ciągu 6-miesięcznego eksperymentu. Badania poszczególnych pacjentów miały miejsce w latach 2014-2017.

Wskaźniki

Za podstawowe wskaźniki miarodajności skuteczności stosowania azytromycyny uznano liczbę zaostrzeń w drogach oddechowych w okresie prowadzenia badania. „Zaostrzenia” zdefiniowano jako jakiekolwiek objawy chorobowe w dolnych bądź górnych drogach oddechowych, prowadzące do rozpoczęcia podawania antybiotyków ogólnoustrojowych niezależnie od rodzaju bakterii – lub spadku parametru wartości należnej FEV₁ o 10 lub więcej punktów procentowych względem średniej wartości należnej FEV₁ zmierzonej w grupie kontrolnej.

Dodatkowe parametry, pozwalające ocenić wpływ azytromycyny, obejmowały m.in.:

• zmiana parametru FEV₁ (natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa) w okresie 6 miesięcy,
• natężona pojemność życiowa (FVC) – największa objętość powietrza, jaką można wydmuchać z płuc podczas maksymalnego, szybkiego wydechu,
• wymuszony przepływ wydechowy dla 25-75% FVC (FEF_25-75),
• objętość zalegająca,
• stosunek objętości zalegającej do całkowitej pojemności płuc,
• opór dróg oddechowych,
• objawy ze strony układu oddechowego, zatok oraz uszu i słuchu, nazwane QOL-PC. Jest to akronim od zarejestrowanego niedawno kwestionariusza jakości życia, dotyczącego PCD (od ang. quality of life).

Rezultat badań

Terapia podtrzymująca azytromycyną wyraźnie, bo blisko o połowę, zredukowała liczbę zaostrzeń oddechowych wśród pacjentów, którzy ją otrzymywali, w stosunku do grupy kontrolnej zażywającej placebo. Takie działanie w dłuższej perspektywie może zapobiec nieodwracalnemu pogorszeniu czynności płuc oraz zmniejszyć konieczność stosowania dodatkowych terapii antybiotykowych.

Wynikiem wtórnym, który także znacząco różnił się pomiędzy grupami kontrolnymi, był wskaźnik wykrytych patogennych bakterii w plwocinie, których było prawie o połowę mniej w grupie przyjmującej azytromycynę.

Terapia azytromycyną okazała się bezpieczna i nie wykazała poważniejszych skutków ubocznych u pacjentów objętych badaniem. Jedynymi niepożądanymi objawami, które częściej występowały u osób przyjmujących azytromycynę, były niewielkie dolegliwości żołądkowo-jelitowe.

Poprzednie badania pacjentów z mukowiscydozą, rozstrzeniem oskrzeli oraz przewlekłą obturacyjną chorobą płuc wykazały skuteczność terapii azytromycyną w zmniejszeniu liczby zaostrzeń oddechowych. Najnowsze ustalenia potwierdziły jej skuteczność również u pacjentów z PCD.

Źródło

Tytuł: Efficacy and safety of azithromycin maintenance therapy in primary ciliary dyskinesia (BESTCILIA): a multicentre, double-blind, randomised, placebo-controlled phase 3 trial.

Autorzy: Kobbernagel HE, Buchvald FF, Haarman EG, Casaulta C, Collins SA, Hogg C, Kuehni CE, Lucas JS, Moser CE, Quittner AL, Raidt J, Rosthøj S, Sørensen AL, Thomsen K, Werner C, Omran H, Nielsen KG.

Czasopismo: Lancet Respir Med. 2020 May;8(5):493-505. doi: 10.1016/S2213-2600(20)30058-8

Link: https://www.thelancet.com/journals/lanres/article/PIIS2213-2600(20)30058-8/fulltext